Acele kamulaştırma, bazı olağanüstü şartların varlığı halinde idarenin, olağan kamulaştırma işleminde yapması ve beklemesi gereken bazı süreçleri sonraya bırakarak, kişilere ait taşınmazlara derhal el koymasına olanak sağlayan, olağan kamulaştırmanın dışında kendine özgü istisnai bir kamulaştırma yöntemidir .
Acele kamulaştırma, genellikle kamu hizmetleri için yapılan projelerle ilgilidir . Örneğin, altyapı projeleri, doğal afetler, savaş durumu gibi acil ihtiyaçlar söz konusu olduğunda bu yöntem uygulanır .
Acele kamulaştırmanın gerçekleştirilmesi için bazı hukuki şartlar ve prosedürler bulunur :
- Kamu yararı . Acele kamulaştırma, sadece kamu yararı amacıyla yapılabilir .
- Acil durum . Acele kamulaştırmanın yapılabilmesi için, acil bir durumun varlığı gereklidir .
- Devletin ihtiyacı . Kamulaştırma yapılacak taşınmazın, devletin belirlediği kamu yararına yönelik projede kullanılması şarttır .
- Tazminat ödemesi . Mülk sahibi, acele kamulaştırma durumunda, taşınmazının kamulaştırılması karşılığında uygun bir tazminat almalıdır .
Acele kamulaştırma, özel kanunlarda öngörülen olağanüstü durumlarda da yapılabilir .
Acele kamulaştırma kararı, yalnızca Cumhurbaşkanlığı tarafından verilebilir .